Οι Δήμοι στην πρώτη γραμμή ευθύνης: Υποχρεωτική η τήρηση Μητρώου Κινδύνων

Για πρώτη φορά, κάθε δήμος της χώρας υποχρεούται να χαρτογραφήσει, να αξιολογήσει και να παρακολουθεί συστηματικά όλους τους κινδύνους που μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία του και την εξυπηρέτηση των πολιτών.

Η δημοσίευση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) 51719 ΕΞ 2025 (ΦΕΚ Β’ 5335/6.10.2025) σηματοδοτεί μια ουσιαστική μεταρρύθμιση στη λειτουργία του δημόσιου τομέα και ιδιαίτερα των δήμων.

Με την καθιέρωση του Μητρώου Κινδύνων, θεσμοθετείται ένα σύγχρονο εργαλείο διαχείρισης και πρόληψης, που στόχο έχει να ενισχύσει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την αποτελεσματικότητα στη διοικητική λειτουργία.

Για πρώτη φορά, κάθε δήμος της χώρας υποχρεούται να χαρτογραφήσει, να αξιολογήσει και να παρακολουθεί συστηματικά όλους τους κινδύνους που μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία του και την εξυπηρέτηση των πολιτών.

Ένα νέο εργαλείο πρόληψης και ελέγχου

Το Μητρώο Κινδύνων αποτελεί μέρος του Εθνικού Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου, όπως προβλέπεται από τον ν. 4795/2021, και φιλοδοξεί να βάλει τέλος στη χρόνια αδυναμία του δημόσιου τομέα να προβλέπει και να αποτρέπει διοικητικές αστοχίες, φαινόμενα κακοδιαχείρισης ή και διαφθοράς.

Η ηλεκτρονική αυτή πλατφόρμα, που θα λειτουργεί στο Κυβερνητικό Νέφος (g-cloud) υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων, θα συγκεντρώνει σε πραγματικό χρόνο τις αναφορές και τα στοιχεία κινδύνων από όλους τους δημόσιους φορείς – μεταξύ αυτών και τους δήμους.

Η εφαρμογή θα διαθέτει μηχανισμούς ειδοποίησης, παραγωγή στατιστικών στοιχείων και πλήρες ιστορικό ενεργειών για κάθε καταχώριση, διασφαλίζοντας έτσι ιχνηλασιμότητα και αξιοπιστία στη διαδικασία.

Οι υποχρεώσεις των δήμων

Η νέα υποχρέωση δεν αποτελεί απλώς μια τυπική γραφειοκρατική διαδικασία, αλλά μια ουσιαστική μεταρρύθμιση ευθύνης και πρόληψης. Κάθε δήμος καλείται να:

1. Ορίσει “Υπεύθυνο Καταχώρισης” στο Μητρώο, που θα αναλαμβάνει τη συλλογή και εισαγωγή των δεδομένων.

2. Ορίσει “Υπεύθυνο Έγκρισης Μέτρων”, δηλαδή τον αρμόδιο προϊστάμενο ή αντιδήμαρχο, ο οποίος θα εγκρίνει ή θα τροποποιεί δράσεις αντιμετώπισης κινδύνων.

3. Συστήσει Όργανο Διαχείρισης Κινδύνων, με ρόλο τον εντοπισμό προβλημάτων, την εισήγηση προληπτικών πολιτικών και τη συνεχή παρακολούθηση της υλοποίησης.

Επιπλέον, οι δήμοι υποχρεούνται να επικαιροποιούν το Μητρώο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, αλλά και κάθε φορά που προκύπτουν νέα δεδομένα, έργα ή απειλές – από φυσικές καταστροφές έως τεχνικές αστοχίες, νομικούς ή οικονομικούς κινδύνους.

Τι περιλαμβάνει το Μητρώο Κινδύνων

Η ΚΥΑ καθορίζει 21 διακριτά πεδία καταγραφής, τα οποία εξασφαλίζουν πλήρη τεκμηρίωση κάθε πιθανού κινδύνου.

Από την περιγραφή του κινδύνου και την κατηγορία του (π.χ. διαφθοράς, λειτουργικός, περιβαλλοντικός, οικονομικός) έως τα μέτρα πρόληψης και τους υπεύθυνους παρακολούθησης.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις λεγόμενες “δικλίδες ελέγχου”, δηλαδή τις δράσεις που μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης ενός προβλήματος. Αυτές μπορεί να είναι από την ψηφιακή παρακολούθηση έργων έως την καθιέρωση διαδικασιών έγκαιρης αναφοράς.

Επιπλέον, το Μητρώο επιτρέπει στους δήμους να αξιολογούν την πιθανότητα και τον αντίκτυπο κάθε κινδύνου, καθορίζοντας αν αυτός είναι αποδεκτός ή μη, και αν απαιτείται άμεση ή μακροπρόθεσμη παρέμβαση.

Στόχος

Η οργάνωση και συστηματική παρακολούθηση των κινδύνων, η έγκαιρη λήψη διορθωτικών μέτρων και η ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας στη λειτουργία κάθε δημόσιου φορέα

Η πρόκληση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση –Η έγκαιρη αναγνώριση ενός κινδύνου

Η νέα αυτή υποχρέωση, αν και απαιτητική, μπορεί να αποδειχθεί κομβικό εργαλείο διοικητικής ωρίμανσης για τους δήμους.

Σε μια περίοδο που οι δήμοι καλούνται να διαχειριστούν κρίσιμα ζητήματα- από την πολιτική προστασία και την κλιματική κρίση έως τη διαχείριση ευρωπαϊκών πόρων- η ύπαρξη ενός λειτουργικού και ενημερωμένου Μητρώου Κινδύνων είναι ζωτικής σημασίας.

Η έγκαιρη αναγνώριση ενός κινδύνου, όπως η πιθανότητα πλημμυρών σε μια περιοχή ή η αστοχία ενός τεχνικού έργου, μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές, να αποτρέψει οικονομικές απώλειες και να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας θα έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί συγκεντρωτικά στατιστικά στοιχεία, χωρίς πρόσβαση σε ευαίσθητα δεδομένα, ώστε να αξιολογεί την πρόοδο των φορέων και να ενισχύει το σύστημα ελέγχου σε εθνικό επίπεδο.

Ψηφιακή ασφάλεια & προστασία δεδομένων

Η ΚΥΑ δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και την ασφάλεια των πληροφοριών.

Κάθε δήμος θεωρείται αυτόνομα υπεύθυνος επεξεργασίας, ενώ το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης εγγυάται την ασφάλεια της εφαρμογής.

Τα στοιχεία των χρηστών (όνομα, ρόλος, υπηρεσιακό email κ.λπ.) τηρούνται μόνο όσο διαρκεί η θητεία τους στο Μητρώο και έως δέκα χρόνια μετά την απενεργοποίηση, όπως προβλέπει ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (GDPR).

Μεταβατική περίοδος & επόμενα βήματα

Μέχρι την πλήρη ενεργοποίηση της εφαρμογής στο g-cloud, οι δήμοι υποχρεούνται να τηρούν ηλεκτρονικά Μητρώα Κινδύνων με κάθε πρόσφορο μέσο, εφαρμόζοντας αναλογικά τις νέες διατάξεις.

Πρόκειται για μια μεταβατική περίοδο προσαρμογής, που δίνει τη δυνατότητα στους ΟΤΑ να οργανώσουν τις υπηρεσίες τους, να εκπαιδεύσουν το προσωπικό και να διασφαλίσουν την ορθή λειτουργία του νέου συστήματος.

Από διαχείριση κρίσεων σε διαχείριση πρόληψης

Η εφαρμογή του Μητρώου Κινδύνων είναι μια πολιτισμική αλλαγή στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης.

Για τους δήμους, σημαίνει μετάβαση από τη διαχείριση κρίσεων στη διαχείριση πρόληψης. Από την αποσπασματική αντίδραση, στη συστηματική προνοητικότητα.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλείται πλέον να αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί στο ύψος των απαιτήσεων της εποχής,  με ευθύνη, διαφάνεια και διοικητική ωριμότητα.

[info]

Τα πεδία του Μητρώου Κινδύνου

Το Μητρώο Κινδύνων καταγράφει και παρακολουθεί όλους τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία ενός δημόσιου φορέα.

Τα πεδία του χωρίζονται σε πέντε βασικές κατηγορίες:

1. Ταυτότητα & περιγραφή του κινδύνου

• Αναγνωριστικό κινδύνου: μοναδικός αριθμός που αποδίδεται αυτόματα από το σύστημα.

• Κατηγορία κινδύνου: είδος του κινδύνου (π.χ. οικονομικός, λειτουργικός, διαφθοράς).

• Περιγραφή κινδύνου: σύντομη και σαφής διατύπωση του προβλήματος.

• Πιθανές πηγές κινδύνου: παράγοντες ή συνθήκες που μπορεί να τον προκαλέσουν.

• Εμπλεκόμενα μέρη: υπηρεσίες ή πρόσωπα που σχετίζονται με τον κίνδυνο.

2. Εκτίμηση αρχικού (εγγενούς) κινδύνου

• Πιθανότητα εγγενούς κινδύνου: πόσο συχνά μπορεί να συμβεί, χωρίς μέτρα προστασίας.

• Αντίκτυπος εγγενούς κινδύνου: πόσο σοβαρές θα είναι οι συνέπειες αν συμβεί.

• Σπουδαιότητα εγγενούς κινδύνου: συνολική αξιολόγηση με βάση πιθανότητα και αντίκτυπο.

3. Υφιστάμενοι έλεγχοι & υπολειμματικός κίνδυνος

• Υφιστάμενες δικλίδες ελέγχου: μέτρα ή διαδικασίες που εφαρμόζονται ήδη.

• Πιθανότητα υπολειμματικού κινδύνου: συχνότητα μετά την εφαρμογή μέτρων.

• Αντίκτυπος υπολειμματικού κινδύνου: συνέπειες που απομένουν μετά τα μέτρα.

• Σπουδαιότητα υπολειμματικού κινδύνου: νέα εκτίμηση κινδύνου μετά τους ελέγχους.

• Αποδεκτός ή μη υπολειμματικός κίνδυνος: αν το υπόλοιπο επίπεδο κινδύνου θεωρείται ανεκτό.

4. Μέτρα αντιμετώπισης & ευθύνες

• Βραχυπρόθεσμα μέτρα: άμεσες ενέργειες που πρέπει να ληφθούν.

• Μακροπρόθεσμα μέτρα: δράσεις με ορίζοντα υλοποίησης στο μέλλον.

• Υπεύθυνος έγκρισης μέτρων: προϊστάμενος που εγκρίνει τα μέτρα.

• Αιτιολόγηση τροποποίησης μέτρων: αιτία αλλαγών που γίνονται εκ των υστέρων.

• Υπεύθυνος υλοποίησης μέτρων: αρμόδιος για την εφαρμογή των ενεργειών.

• Προθεσμία υλοποίησης: χρονικό όριο ολοκλήρωσης των μέτρων.

• Υπεύθυνος παρακολούθησης: υπηρεσιακός προϊστάμενος που ελέγχει την πρόοδο.

5. Κατάσταση & παρακολούθηση

• Ένδειξη κατάστασης κινδύνου: ενημέρωση για την πρόοδο (ανοιχτός, σε εξέλιξη, κλειστός).

[Σύνταξη – επιμέλεια: Αναστασία Οικονόμου]

# ΝΕΑ

• Κάνε like στη σελίδα  neaait.gr στο Facebook για να είσαι ενημερωμένος για ΟΛΑ!